10 manieren waarop slimme control rooms beter presteren

04-06-2025 Geschreven door Jana Meykens

Wist je dat...

…de gemiddelde control room tussen de 6 en 12 operatoren tegelijk huisvest?

Control rooms zijn ontworpen om samenwerking te bevorderen tussen verschillende rollen zoals operatoren, supervisors, en technische ondersteuning. De exacte bezetting hangt af van de sector (zoals energie, transport of procesindustrie), de schaal van het systeem, en de complexiteit van de processen. Meer operatoren betekent niet noodzakelijk efficiënter werken; het juiste evenwicht is cruciaal om informatieoverdracht soepel te laten verlopen. Er zijn vaak duidelijke taakverdelingen, communicatielijnen en hiërarchieën nodig om fouten te vermijden. Onderzoek toont aan dat te weinig bezetting leidt tot overbelasting, terwijl te veel mensen het risico op miscommunicatie verhoogt. Een goed team bestaat uit complementaire profielen die kunnen samenwerken onder druk. Control room personeel wordt vaak geselecteerd op stressbestendigheid, beslissingsvaardigheid en situationeel bewustzijn. Deze dynamiek maakt dat de groepssamenstelling bijna net zo belangrijk is als de technologie zelf.

…slecht ontworpen control rooms de kans op menselijke fouten met tot 30% kunnen verhogen?

De inrichting en interface van een controlekamer hebben een directe invloed op de prestaties van de operatoren. Foutgevoelige omgevingen ontstaan vaak door onduidelijke alarmmeldingen, rommelige schermlayouts of een slechte akoestiek. Studies van NASA en andere ergonomische instituten tonen aan dat wanneer operatoren te veel informatie tegelijk moeten verwerken – vooral onder tijdsdruk – de kans op vergissingen exponentieel stijgt. Denk aan verkeerde interpretaties van data, vertraagde beslissingen of het missen van kritieke signalen. Een overzichtelijke indeling, logische schermnavigatie en duidelijke prioritering van alarmsignalen zijn dus essentieel. Ook de plaatsing van schermen en fysieke afstand tot communicatiemiddelen telt mee. Kortom, technologie is slechts zo goed als de manier waarop mensen ermee interageren.
Daarom heeft BIS|Econocom een gespecialiseerd team dat zich exclusief toelegt op control rooms – met advies en oplossingen die vertrekken vanuit de gebruiker, niet de hardware.

…control rooms vaak een temperatuur hebben tussen de 20-22°C, omdat hogere temperaturen de reactiesnelheid van operatoren negatief beïnvloeden?

De omgevingstemperatuur heeft een meetbare invloed op cognitieve prestaties. Onderzoek toont aan dat bij temperaturen boven de 23°C het concentratievermogen en de reactiesnelheid beginnen te dalen, vooral bij taken die constante focus vereisen. Daarom wordt in controlekamers wereldwijd een standaardtemperatuur aanbevolen rond de 21°C. Te koud mag het ook niet zijn, want dat leidt tot afleiding en fysieke ongemakken. De klimaatregeling in control rooms is dus een cruciale, zij het vaak onderschatte factor in prestatiebeheer. Er zijn ook studies die aantonen dat temperatuurwisselingen over de dag vermoeidheid in de hand werken. Moderne systemen houden rekening met individuele voorkeuren per werkpost via slimme aircozones. Comfort blijkt dus direct gekoppeld aan veiligheid en efficiëntie.

…het gebruik van gebogen of panoramische monitoropstellingen in control rooms de reactiesnelheid van operatoren met 12% verhoogt?

Bij kritieke taken telt elke seconde. Wanneer visuele informatie logisch gestructureerd is over een gebogen of "wraparound" opstelling, kunnen operatoren sneller en accurater reageren. De menselijke ogen hoeven minder te focussen of heroriënteren, wat vermoeidheid en fouten vermindert. Onderzoek uit het Journal of Cognitive Engineering toont aan dat de natuurlijke kijkhoek van het oog beter aansluit bij gebogen displays. Ook blijkt dat multitasking makkelijker wordt omdat het visuele veld efficiënter benut wordt. In sectoren zoals luchtverkeersleiding en industriële automatisering is dit inmiddels de standaard geworden. Deze opstellingen worden vaak gecombineerd met interactieve dashboards voor real-time monitoring. Vorm volgt dus niet enkel functie, maar versterkt die zelfs.

…multitasking in control rooms leidt tot gemiddeld 50% meer fouten bij kritieke incidenten?

Hoewel operatoren vaak meerdere systemen tegelijk beheren, blijkt uit onderzoek dat echte multitasking een mythe is. Wat eigenlijk gebeurt, is snelle taakwisselingen dat gaat ten koste van nauwkeurigheid. Tijdens incidenten waarbij meerdere alarmen tegelijk afgaan, stijgt de cognitieve belasting drastisch. Operatoren die meerdere bronnen van informatie tegelijk moeten verwerken, lopen daardoor meer kans op het missen van signalen of het maken van inschattingsfouten. In sommige studies wordt zelfs een fouttoename tot 200% gemeten bij complexere taken. Om dit te counteren, implementeren control rooms steeds vaker geautomatiseerde filters en prioriteitssystemen. Ook taakverdeling en duidelijke communicatieprotocollen zijn essentieel. Focus is geen luxe – het is een veiligheidsvoorwaarde.
Daarom zijn onze control room specialisten experts in het integreren en optimaliseren van software, processen en systemen – met als doel: maximale focus, minimale foutenmarge.

…LED-verlichting in control rooms de alertheid met gemiddeld 15% verhoogt ten opzichte van traditionele verlichting?

Licht beïnvloedt niet alleen zichtbaarheid, maar ook het bioritme. LED-verlichting met een kleurtemperatuur van rond de 5000K (daglichtwit) stimuleert alertheid en cognitieve prestaties. Studies tonen aan dat operatoren in goed verlichte ruimtes minder fouten maken en zich energieker voelen. Fluorescentielampen daarentegen veroorzaken vaker vermoeidheid en hoofdpijn. In moderne control rooms wordt verlichting daarom dynamisch aangepast op het tijdstip van de dag – ‘s ochtends feller en koeler licht, ‘s avonds warmer. Deze zogenaamde “human-centric lighting” draagt bij aan een verhoogd welzijn en betere prestaties. Licht is dus meer dan decor; het is een stille teamgenoot in de controlekamer.

…kleurgebruik in scherminterfaces een directe invloed heeft op het detectievermogen van operatoren?

Kleurcodering is een krachtig hulpmiddel, maar ook een valkuil als het verkeerd wordt toegepast. Rood valt bijvoorbeeld sterk op, maar mag enkel gebruikt worden voor kritieke alarmen. Te veel rood kan leiden tot ‘alarmvermoeidheid’, waarbij echte dreigingen over het hoofd worden gezien. Groene en blauwe tinten zijn rustgevend en worden vaak gebruikt voor normale systeemstatussen. Geel of oranje wijst op waakzaamheid zonder onmiddellijke actievereiste. Kleuren moeten consistent gebruikt worden over alle schermen om verwarring te voorkomen. Er bestaan zelfs ergonomische standaarden voor kleurgebruik in industriële HMI’s (Human Machine Interfaces). Een goed kleurbeleid helpt operatoren sneller en gerichter reageren.

…een auditieve alarmdrempel van 70 dB als ideaal wordt beschouwd?

Alarmsystemen in controlekamers moeten hoorbaar zijn, maar mogen operatoren niet overprikkelen. Geluidsniveaus onder de 70 dB zijn vaak te zacht, terwijl alles boven de 80 dB als storend of stressvol wordt ervaren. Alarmen moeten bovendien verschillend zijn in toon, volume en duur, afhankelijk van de ernst van de situatie. Een continu piepend geluid kan stress veroorzaken en zelfs de foutgevoeligheid verhogen. In sommige control rooms worden ‘stille alarmen’ (visuele signalen) als aanvulling ingezet. Een goed alarmsysteem houdt dus rekening met menselijke tolerantie én prioriteit. Zo blijven operatoren alert zonder overbelast te raken.
Onze experts helpen je bij het ontwerpen en afstemmen van alarm- en meldsystemen die zowel technisch performant als mensgericht zijn – voor meer rust, meer focus en meer veiligheid.

…menselijke prestaties in control rooms dalen na 90 minuten zonder pauze?

Onderzoek in de ergonomie toont aan dat cognitieve functies zoals aandacht, geheugen en beslissingsvaardigheden afnemen na anderhalf uur onafgebroken werk. Korte pauzes – zelfs van vijf minuten – kunnen deze effecten omkeren. Daarom worden microbreaks aangeraden, waarbij operatoren even hun werkpost verlaten of visueel van omgeving veranderen. Dit is vooral belangrijk tijdens nachtdiensten, wanneer de alertheid sowieso lager ligt. Moderne control rooms voorzien vaak in rustruimtes of zelfs ergonomische ‘recovery zones’. Regelmatige pauzes zijn dus geen tijdverlies, maar een investering in veiligheid en kwaliteit.

…70% van de operatoren aangeeft dat ergonomie (stoel, schermhoogte, belichting) een directe invloed heeft op hun werkcomfort en alertheid?

Een slechte zithouding, te laag geplaatste monitoren of verblindend licht kunnen leiden tot fysieke klachten en verminderde concentratie. Ergonomische werkplekken verlagen niet alleen het risico op rug-, nek- en oogklachten, maar verhogen ook de efficiëntie. In een studie uitgevoerd door het Applied Ergonomics Journal werd aangetoond dat aangepaste werkstations de productiviteit met gemiddeld 17% verhogen. Aanpasbare stoelen, verstelbare schermarmen en voetsteunen zijn inmiddels standaard in veel moderne controlekamers. Investeren in ergonomie is dus niet alleen goed voor het personeel, maar ook voor de prestaties van de organisatie.
Binnen ons vierkoppig control room team is één specialist volledig toegelegd op ergonomie. We bekijken elk project in functie van jullie ruimte, gebruikssituatie en designwensen – van werkhouding tot zichtlijnen en lichtinval. Zo bouwen we controlekamers die niet alleen technisch kloppen, maar ook écht comfortabel werken.

Written by Jana Meykens

Marketing Officer